جهان امروز که به دنیای ارتباطات معروف است هر روز شاهد دگرگونی های اجتماعی و فرهنگی زیادی است که ارتباطات و رسانه مهم ترین عامل تاثیرگذار آن است . امروز و با گسترش راه های ارتباطی دنیای انسان ها به قدری به هم نزدیک شده است که تنها با یک کلیک میتوان کارها را با سرعتی باورنکردنی انجام داد . اما هر پیشرفت و توسعه ای نیازمند بسترسازی های مناسب و در کنار آن به وجود آوردن شرایطی است که زندگی را دستخوش تغییرات ناگهانی نکند..

نهضت سبز نبوی به گزارش خبرنگار بولتن نیوز :دنیای جهانی اینترنت با همه بزرگی و و پیچیدگی هایی که در خود دارد امروز به بخش مهمی از زندگی مردم تبدیل شده است و بسیاری از فعالیت های روزمره افراد به وسیله این ابزار ارتباطی صورت می گیرد . طبق یک آمار جهانی که در نظر سنجی از مردم کشورهای مختلف صورت گرفته است از هر پنج نفر سه نفر هر روز با اینترنت کار میکنند و از هر پنج نفر یک نفر نمیتواند بدون اینترنت زندگی کند . این ابزار ارتباطی که از سال 1368 به کشور ما ورود پیدا کرده است امروز جمعیتی بالغ بر 33 میلیون نفر از جمعیت کشور ما را در بر می گیرد .گستره دربرگیری شبکه جهانی اینترنت امروز به گونه ای است که شاید با قطع چند ساعته آن دنیا فلج شده و بسیاری از فعالیت های روزمره از حرکت باز بایستد.دنیای اینترنت علاوه بر آسان کردن انجام امور اداری و کاری به زندگی شخصی افراد نیز سرک کشیده و به نحوی آنها را در زندگی دومی به نام کامپیوتر و اینترنت غرق کرده است .با به وجود آمدن چت روم های اینترنتی ، ایجاد شبکه های اجتماعی گسترده نظیر فیس بوک، تویتر و . . . ، ایجاد سایت های زندگی در فضای مجازی مانند سکند لایف و هزارن سایت و وبلاگ گوناگون دیگر از نشانه های این موضوع است.

اما تمرکز نگارنده در این مجال بر بررسی روند ایجاد و رشد و نفوذ شبکه های اجتماعی و سایت های زندگی مجازی استوار شده است . با گسترش تکنولوژی و استفاده عموم مردم از ابزارهای ارتباطی نوین و روزآمد لزوم استفاده از دانش های عمومی در سطحی وسیع بیش از پیش احساس شد و اینترنت نیز بهترین فضا را برای این امر مهیا می کرد به گونه ای که هر کاربری در هرکجای جهان به راحتی و با داشتن یک کامپیوتر و یک خط اتصال اینترنت میتواند تمامی اطلاعات دلخواه خود را با هرکجای دنیا و با هر کس فارغ از میزان دوری مسافت و رنگ و نژاد به اشتراک بگذارد . لزوم این کار به وجود آمدن سایت هایی در شبکه جهانی اینترنت بود که این خدمات را به خصوص به طور رایگان در اختیار کاربرانشان قرار دهند و از همین جا بود که حتی غول های جست و جوگرهای اینترنتی دنیا نظیر یاهو هم با راه اندازی شبکه چت روم و اتاق های چت به استفاده از این فضا روی آوردند . اما در دهه اخیر که به عصر انفجار اطلاعات مشهور است  دیگر تنها مکان هایی برای به اشتراک گذاشتن صرف اطلاعات کافی نبود و به همین دلیل شبکه های اجتماعی نظیر فیس بوک پا به عرصه وجود گذاشتند .

فیس بوک (Facebook) یک سایت اجتماعی است که توسط سازنده جوان خود مارک زاکربرگ (Mark Zuckerberg) در چهارم فوریه سال 2004 راه اندازی شد.این سایت هم اکنون از نظر تعداد کاربر عضو و نیز از نظر کارشناسان، در زمینه سایت های اجتماعی، برتر از مای اسپیس و امثال آن و در حقیقت در زمینه کاری خود، سایت شماره 1 جهان محسوب می شود. این سایت که در حقیقت فضایی برای ایجاد صفحه شخصی اشخاص و ارائه اطلاعات و به اشتراک گذاری آنها محسوب می شود در طی 6 سال تا جایی پیش رفته است که امروز بیش از 500 میلیون عضو ثابت از سراسر دنیا دارد که بیشتر آنها هر روز صفحه شخصی خود را به روز می کنند . این آمار خیره کننده که در حقیقت شامل یک نفر از هر 13 نفر در سطح دنیا می شود نشان دهنده عمق دربرگیری این سایت و حتی سایت های مشابهش دارد . این قضیه حتی تا جایی اهمیت داشته که امروز بیشتر سیاست مداران و شخصیت های مشهور و حتی سازمان ها تاثیر گذار دنیا در شبکه اجتماعی فیس بوک صفحه داشته و اطلاعات خود را روی صفحه هایشان منتشر می کنند. میلیونها عکس و پیغام منتشر شده در سال گذشته میلادی به خوبی گویای این وضعیت است که امروز اینترنت به عنوان یک رکن اساسی نقش موثری در ارتباطات ما ایفا میکند.

اما این موضوع در کنار همه حسن هایی که دارد زمینه ساز بروز برخی ناهنجاری ها نیز هست . دور شدن از زندگی اجتماعی و گذراندن بخش زیادی از زمان در شبکه های مجازی در حقیقت عاملی است که افراد را از حضور در زندگی طبیعی و واقعی باز داشته و در محیطی مجازی فرو می برد به طوری که افراد معتاد این زندگی دوم می شوند . طبق آمار آرائه شده بیش از 70 درصد افراد عضو شبکه های اجتماعی بعد از ساعات معمول روز نیز به وسیله کامپیوتر و یا حتی موبایل به حضور در این فضاها ادامه می دهند که همین موضوع باعث گوشه گیری و دور شدن از واقعیت ها میشود. امروز صاحبان این شبکه ها که بیشتر تحت تاثیر عقاید مادی گرایانه غربی ها کار را تا جایی پیش برده اند که زندگی دوم را به صورت طبیعی در فضای مجازی تعبیه کرده اند تا اعضای این سایت ها از مشکلات روزمره به لذت ها و حضور داشتن نداشته ها در زندگی طبیعیشان پناه ببرند . به طور مثال در سایت سکند لایف (secondlife) هر کس میتواند با ساخت شخصیت خود در فضای مجازی در زندگی طبیعی ولی مجازی میلیون ها کاربر این سایت از سراسر دنیا حضور یابد . این زندگی دوم به گونه ای است که فرد در فضای مجازی کار می کند ، پول در می آورد ، درس میخواند ، خانه و لوازم میخرد ، کارهای روزمره را انجام میدهد و حتی کاندیدای انتخاباتی شده و در نهادهای حکومت حظور می یابد . تبدیل این واقعیت ها در فضای مجازی اینقدر دقیق صورت گرفته است که طبق برآورد ها اعضای این سایت به طور متوسط روزانه 5 ساعت در آن حضور می یابند .

نکته قابل تامل این است که جلوگیری از گسترش این سایت ها و علاقه مردم به خصوص جوانان به این سایت ها امری محال به نظر می رسد ولی باید بستر لازم برای تاثیر ناپذیری از این شبکه ها را به صورت فرهنگی درست جا انداخت و راهکار استفاده دررست از آنها را بازتعریفی دوباره کرد وگرنه در سالیان آینده روانشناسان باید برای افسردگی های و تنهایی های بیش از اندازه مردم جهان کاری بکنند .

* محمد حسین آزادبخت

مخدری جدید به نام شبکه های اجتماعی